Aan boord bij Bontekoe

Wie was Bontekoe?

Willem IJsbrantsz Bontekoe
Willem IJsbransz Bontekoe(Vereniging Oud Hoorn, 2014)

De schipper van de Nieuw Hoorn, een bekend spiegelretourschip, was Willem IJsbransz. Bontekoe. In 1618 voer Willem Bontekoe in december met 206 bemanningsleden aan boord in een vloot van elf schepen naar Indië. Als schipper was Bontekoe verantwoordelijk voor de navigatie, hij bepaalde hoe er gevaren werd.

De reis verliep niet vlekkeloos, want in een zware storm scheurde de grote mast van het schip. Naast hele slechte weersomstandigheden was er nog een ander gevaar voor de bemanningsleden, namelijk: scheurbuik.

Scheurbuik een gevaar voor de bemanning

Scheurbuik is een ziekte die wordt veroorzaakt door een langdurig tekort aan vitamine C. De reis naar Indië duurde meestal ongeveer negen maanden en met 206 bemanningsleden moest er dus heel wat eten meegenomen worden. Er werden voornamelijk erwten, bonen, hard brood, rijst en gezouten vlees en vis meegenomen. Het was moeilijk om aan boord het eten lang goed te houden. Dit zorgde ervoor dat de bemanning vaak slecht en onhygiënisch eten kreeg.

Deze man had scheurbuik en kreeg bezoek van de arts. Hierna werd hij verzorgd door de ziekentrooster.
Deze man had scheurbuik en kreeg bezoek van de arts. Hierna werd hij verzorgd door de ziekentrooster. ("Craan, Familie", 2017)

Mensen die last kregen van scheurbuik, hadden eerst last van bloedend tandvlees en loszittende tanden, maar dit werd snel erger. Er kwamen bloedingen in het lichaam en dit was zichtbaar op de huid door allemaal blauwe vlekken. Je benen beginnen op te zwellen en het lopen wordt steeds lastiger. Aan boord bij de Nieuw Hoorn zijn er 17 bemanningsleden gestorven aan deze vreselijke ziekte.

De functies aan boord bij een VOC-schip

Bontekoe was de schipper van de Nieuwe Hoorn oftewel de kapitein. Maar gek genoeg had hij niet de hoogste functie. Boven de schipper stond nog de koopman. De Verenigde Oost-Indische Compagnie was een handelscompagnie, de handel werd gevoerd door de koopman en daarom was hij de belangrijkste persoon aan boord.

De schipper kreeg hulp van stuurlieden, zij hielden toezicht op de zeilen. Onder de stuurlieden stonden de bootslieden. Zij waren verantwoordelijk voor het touwwerk op het schip bij de masten. De kwartiermeester stond weer onder de bootslieden. De kwartiermeester had de controle over de matrozen en moest hen aansturen. Zo zorgde de kwartiermeesters er bijvoorbeeld voor dat de matrozen eten kregen, hielden orde, de wacht werd gehouden en er iemand op uitkijk stond.

De allerlaagste in functie aan boord waren de scheepsjongens. Zij waren ook de jongsten aan boord. Als elfjarige jongen kon je al werken op een schip van de VOC. De scheepsjongens kregen het minst betaald van iedereen, maar ze hoefde niet zo hard te werken als de anderen aan boord. Zij deden vaak allerlei karweitjes om de matrozen te helpen en op die manier leerden ze het vak. De meeste scheepsjongens werden dan ook later zelf matroos. Alleen de slimmere scheepsjongens kregen van de stuurman of schipper les in navigatie. Zij leerden hoe ze midden op zee, met behulp van de sterren, de zon, de kompassen en de kaarten, konden uitrekenen waar het schip was en welke route het moest volgen. Later zouden ze zelf stuurman of schipper kunnen worden.

Naast functies waren er nog veel meer functies aan boord van een VOC-schip. Zoals bijvoorbeeld: predikanten, artsen, boekhouders, botteliers, koks, ziekentroosters, zeilmakers en soldaten.

De reis naar Indië duurde ongeveer acht maanden. Iets over de helft van de reis werd er gestopt om nieuwe voorraden in te slaan. Vaar mee naar Kaap de Goede Hoop en ontdek wat er daar gedaan werd.

Bronnen:

 

Geverifieerd door MonsterInsights