Leren over democratie door het te doen, dat is de klasregering.
Dit schooljaar (2025/2026) staat het thema staatsinrichting bij ons op het programma. Een interessant onderwerp voor kinderen, maar ook soms lastig om te begrijpen. In mijn ogen kun je dit thema heel goed gebruiken bij de groepsvorming en het maken van groepsafspraken (wetten). Daarnaast zijn op 29 oktober 2025 de Tweede Kamerverkiezingen en heb je op 26 maart 2026 ook nog eens de gemeenteraadverkiezingen.
Wat weten de kinderen over verkiezingen en politieke partijen?
Dit thema start ik met het activeren van voorkennis.
Ik maak gebruik van het programma Prowise op het digibord. Iedere stap doe ik op in Prowise. Veel vragen, opdrachten en antwoorden die wij gedurende deze periode ontdekken noteer ik. Het document sla ik op zodat wij altijd een terugblik hebben. Op de eerste pagina heb ik deze afbeelding staan. Dit is een verkieizingsbord in het centrum Groningen. Herkennen de kinderen deze plek? En wat zien zij op het bord?
Daarnaast hangt in de klas op het prikbord alle verkiezingsposters (zie foto verder in dit bericht).
Dit zorgde ook direct voor een interessante vraag, namelijk: ‘Waarom staan er minder partijen op het verkiezingsbord dan op het prikbord in de klas?’
Alle kennis en vragen die de kinderen hebben type ik op het digibord. Ik sla dit vervolgens op zodat ik op deze manier eenvoudig een terugblik kan geven tijdens een volgende les.
Beginnen met de klasregering.
In de eerste schoolweek van het nieuwe schooljaar start ik al met dit thema. Dit zal ik voornamelijk in de kring en in gepsrek met de kinderen doen.
De eerste vraag die ik aan de kinderen zal stellen is: ‘Wat is een democratie?‘ Ik wil graag dat de kinderen dit uitleggen in hun eigen woorden en ook dat zij een aantal voorbeelden geven. Het gesprek dat wij hierover zullen hebben zal ik uiteindelijk gaan sturen naar de democratie in de klas en in Nederland.
Een tweede vraag die ik aan de kinderen ga stellen is: ‘Wat is de grondwet en wat zijn wetten?’
Vervolgens zal ik de kinderen vertellen dat wij bezig gaan met de klasregering en dat de de klas een mini-Nederland wordt. Ik leg de kinderen uit dat wij gaan leren over democratie en de Nederlandse regering door het te zelf te doen. Uiteindelijk gaan de kinderen ook een eigen politieke partij oprichten en hun plannen aan de groep presenteren.
Ook zullen wij uiteindelijk ‘wetten’ (afspraken) met elkaar opstellen. Deze wetten verzamelen wij in één document en komen in de klas te hangen. Zo worden de groepsafspraken gemaakt. In de eerste week zal ik met de kinderen een aantal eerste wetten opstellen, denk hierbij aan: ‘Als iemand praat, dan luisteren wij naar elkaar.’
Hierna gaan de kinderen met elkaar nadenken en in gesprek over eventuele wetten.
Wat ik belangrijk vind bij het opstellen van de wetten is dat de kinderen een wet maken zonder het woordje niet. De kinderen moeten dus beschrijven wat er verwacht wordt.
Een klassenwetboek
Aan het begin van het schooljaar maken wij altijd een lijst met groepsafspraken. Dit schooljaar gaan wij het ietsjes anders doen, want wij maken een klassenwetboek.
De kinderen gaan dus ‘wetten’ (afspraken) met elkaar opstellen. Deze wetten verzamelen wij in één document en komen in de klas te hangen. Zo worden de groepsafspraken gemaakt. In de eerste week zal ik met de kinderen een aantal eerste wetten opstellen, denk hierbij aan: ‘Als iemand praat, dan luisteren wij naar elkaar.’
Hierna gaan de kinderen met elkaar nadenken en in gesprek over eventuele wetten.
Wat ik belangrijk vind bij het opstellen van de wetten is dat de kinderen een wet maken zonder het woordje niet. De kinderen moeten dus beschrijven wat er verwacht wordt.
Wij hebben de afspraken in verschillende categorieën opgeschreven. Bij ons zijn het de volgende categorieën geworden:
- Algemene afspraken;
- Afspraken omgang met elkaar;
- Afspraken met Woody (de hond die wel eens in de groep is);
- Afspraken omgang met spullen;
- Afspraken tijdens het werk;
- Afspraken voor de kringen.
Het wetboek is een werkdocument. Er kunnen namelijk wetswijzigingen plaatsvinden, maar dit moet dan wel via de klassenvergadering gaan.
Verdiepen in de Tweede Kamerverkiezingen en politieke partijen
Als je het over de politiek met kinderen hebt, dan heb je veel begrippen die je met elkaar kunt bespreken. Wat is politiek eigenlijk? Waarom houden wij verkiezingen? Hoe vaak zijn verkiezingen? Hoe wordt een regering gevormd? Wat is een regering? Etc..
Wij gaan dit gesprek voeren aan de hand van een aantal filmpjes op SchoolTV.
Ik ga starten met de onderstaande filmpjes. Achter iedere link staat ook welke begrippen ik in ieder geval met de kinderen ga bespreken:
- Stemmen: Democratie, politiek, verkiezingen en stemmen.
- Politieke partijen: Politieke partijen, links en rechts, belastinggeld, overheid en verkiezingsprogramma
- Parlementszetels. Tweede Kamer, zetels en regeren.
Na ieder filmpje bespreken wij wat wij gehoord hebben en hoe het werkt. Daarnaast noteer ik de begrippen die achter het filmpje staan op losse papieren zodat wij een woordmuur kunnen vullen.
Ik kijk de filmpjes twee keer. De tweede keer pauzeer ik het filmpje regelmatig en stel ik vragen aan de kinderen. De kinderen beantwoorden de vragen in hun eigen woorden. Denk hierbij aan vragen als: ‘Wat is dus een democratie? Wat is een volksvertegenwoordiger? Welke partijen zijn links denk jij? Hoe gaat het nu als jij pols breekt en naar het ziekenhuis moet. Wie moeten er dan allemaal betaald worden? Hoe wordt dat nu gedaan?’
Onderzoek doen naar een politieke partij
De partijposters van de 27 politieke partijen hangen in de klas op het prikbord. Je kunt deze gratis downloaden op: Prodemus Na het bekijken van de filmpjes gaan de kinderen zelf op onderzoek uit. Dit heb ik als volgt aangepakt:
Opdracht in je taalkastschrift:
De kinderen in mijn klas hebben een taalkastschrift. Je kunt hier natuurlijk ieder schrift voor gebruiken of je geeft de kinderen een papier.
- Noteer bovenaan de bladzijde: Politieke partijen
- Welke partijen ken jij?
- Welke (maximaal) 3 partijen ken jij niet?
- Welke partij maakt jou nieuwsgierig als jij kijkt naar de poster en waarom
De kinderen doen dit individueel. Vervolgens gaan zij bezig met de verdieping:
Kies een partij die jij kent, die jij nog niet kent en welke jou nieuwsgierig maakt. Onderzoek het volgende:
- Als de partij een afkorting heeft, waar staat deze afkorting voor?
- Is het een linkse of rechtse partij?
- Noem per partij maximaal 4 onderwerpen die zij belangrijk vinden. Wat is hun mening over deze onderwerpen?
- Wie is de lijsttrekker?
- Wat denk jij? Zouden deze partijen kunnen samenwerken in de regering? Waarom wel/niet?
- Zou jij op 1 van deze partijen kunnen stemmen? Waarom wel/niet?
Deze lijst kun je natuurlijk eenvoudig zelf aanpassen.
De kinderen verwerken hun verdieping in een duidelijk overzicht. Dit mag in een tabel in je schrift zijn, op een poster of op een andere manier zijn. Ze moeten er wel voor zorgen dat de verwerking niet ’te groot’ maakt, want ze hebben beperkte tijd.
Van mij mogen de kinderen de verdieping samen doen.
Meester, op deze manier vind ik de politiek eigenlijk best interessant. Het is minder saai dan ik dacht.
De bevindingen bespreken wij vervolgens weer in de kring met elkaar.
En hoe nu verder?
Uiteindelijk gaan de kinderen zelf een politieke partijen bedenken. Hoe ik dit exact ga vormgeven zal ik later met jullie delen.
Maar wellicht heb je hier zelf ook al ideeën over. In dat geval zou ik het heel leuk vinden als jij dit met ons deelt. Ook als je bovenstaande (deels) hebt toegepast in jouw klas, dan lees ik graag wat jouw ervaringen zijn.
Laat een reactie achter onder dit bericht of deel jouw ervaringen op de Facebookpagina van inmijnklas.nl.
Heb jij foto’s gemaakt en plaats je deze op Instagram? Vergeet dan niet om inmijnklas.nl te taggen: @inmijnklas.nl of #inmijnklas te gebruiken.
